Różnorodne zastosowanie olejków eterycznych w stomatologii

Olejki eteryczne

Olejki eteryczne (OE) to substancje wonne w formie ciekłej lub lotnej, które pozyskiwane są z surowca roślinnego poprzez destylację lub ekstrakcję. Pod względem chemicznym, to mieszanina różnych związków, między innymi: ketonów, aldehydów, alkoholi, estrów, laktonów, izoprenoidów i związków organicznych. Olejki eteryczne znajdują szerokie zastosowanie w medycynie i kosmetyce. Odpowiednio dobrany naturalny olejek może pomóc przy infekcjach górnych dróg oddechowych, złagodzić bóle głowy, leczyć stany zapalne skóry, zmniejszyć trądzik i wpłynąć na emocje. Stosowane profilaktycznie lub regularnie, potrafią być dużym wsparciem dla organizmu.

OE w stomatologii

W stomatologii OE znalazły zastosowanie głównie z uwagi na ich działanie przeciwbakteryjne¹ (olejek miętowy, eukaliptusowy, tymiankowy i wintergrinowy) i przeciwzapalne². Olejki eteryczne dodawane są do antyseptycznych płynów do płukania jamy ustnej w celach profilaktycznych i leczniczych w zapaleniu dziąseł i chorobach przyzębia. Ich skuteczność wykazano także w zapobieganiu tworzenia się płytki nazębnej. Mechanizm przeciwzapalny oddziaływania olejków eterycznych polega głównie na ich aktywności przeciwutleniającej. Redukcja biofilmu przez składniki aktywne płukanek zawierających OE możliwa jest dzięki ich przenikaniu do jego głębokich warstw i niszczeniu ścian komórek bakteryjnych oraz hamowaniu aktywności ich enzymów^3.

Dostępne wyniki badań wykazują, że płukanki na bazie olejków eterycznych są bezpieczne dla pacjenta oraz skuteczne w kontrolowaniu płytki nazębnej i redukcji zapalenia dziąseł. Duże znaczenie w efektywności stosowanej terapii kontrolującej biofilm bakteryjny w jamie ustnej ma fakt, że płukanki docierają do trudno dostępnych miejsc dostarczając składniki aktywne. Stosowanie płynów stomatologicznych zawierających olejki eteryczne ma więc istotne znaczenie w dopełnieniu mechanicznej kontroli biofilmu i stanowi bezpieczne oraz skuteczne uzupełnienie domowej higieny jamy ustnej^4.

Na rynku znajduje się wiele płynów stomatologicznych zawierających OE, należą do nich płyny z gamy produktów Listerine^®, które posiadają w swoim składzie: tymol, eukaliptol, mentol, salicylan metylu. Receptura płynu Listerine^® opracowana w roku 1912 przez Lambert Pharmaceutical Company pierwotnie zawierała mieszankę czterech olejków eterycznych znanych ze swojej aktywności przeciwdrobnoustrojowej: olejku miętowego, eukaliptusowego, tymiankowego i wintergrinowego.

W roku 2003 zmieniono formułę tej płukanki poprzez wytłoczenie głównych związków aktywnych z każdego z olejków: mentolu, eukaliptolu, tymolu i naturalnego salicylanu metylu. Składniki te wykazują działanie przeciwzapalne oraz antybakteryjnie wobec Gram-dodatnich i Gram-ujemnych drobnoustrojów.

Wyniki badań naukowych

W 2016 roku Hass i wsp. opublikowali wyniki metaanalizy dotyczącej skuteczności stosowania płukanek z OE jako uzupełnienie mechanicznej kontroli biofilmu w stosunku do mechanicznego oczyszczania zębów⁵. Na jej podstawie sformułowano następujący wniosek: Płyny do płukania jamy ustnej zawierające olejki eteryczne powinny być uważane za pierwszy wybór do codziennego stosowania jako środki wspomagające mechaniczną kontrolę płytki nazębnej. Powyższe badania potwierdzają metaanalizę Araujo i wsp. z 2015 roku, której wyniki również wskazują na wysoką skuteczność płukanek stomatologicznych na bazie OE w zapobieganiu chorobom jamy ustnej⁶. Wyniki badań Araujo i wsp. wykazały również, że rekomendacja profesjonalisty jest powodem nr 1, dla którego pacjenci utrzymują prawidłowe nawyki w higienie jamy ustnej.

Mając na uwadze wyniki badań epidemiologicznych dotyczących stanu zdrowia jamy ustnej warto zalecać stosowanie odpowiednich płukanek w celu wzmocnienia skuteczności działania domowej mechanicznej kontroli biofilmu. Płukanie jamy ustnej stanowi więc istotny element codziennych zabiegów pielęgnacyjnych i nie należy go pomijać.

Fot. 1 Płukanie płynem antybakteryjnym stanowi ważne uzupełnienie domowej higieny jamy ustnej